تسلط بر تنفس = تسلط بر احساسات و کسب قدرت
شاید هیچ موضوع دیگری به اندازه‌ی نفس‌گیری برای یک نوازنده‌ی ساز بادی مهم و بنیادی نباشد. خوشبختانه به واسطه‌ی پیشرفت‌های پزشکی و اشرافِ روزافزون نسبت به کالبد انسان، نکات بسیار مفیدی در این خصوص حاصل شده است. در اینجا به صورت بخش‌بندی‌شده به مطالبی که از منابع علمی در خصوص نفس‌گیری در ترومپت جمع‌آوری شده‌اند اشاره می‌کنیم. اشراف به جزئیاتِ موضوع نفس‌گیری و انجام تمرین‌های مربوطه برای یک نوازنده‌ی ساز بادی یک ضرورتِ اساسی است و چنانچه نوازنده‌ای در این خصوص توانایی‌های خود را ارتقا دهد کار او در ادامه‌ی راه بسیار هموارتر خواهد بود.
گام نخست، مرحله‌ی شناخت است. باید از آنچه در فرایند تنفس رخ می‌دهد، کامل و دقیق آگاه باشیم و سیستم تنفس را خوب بشناسیم. سیستم تنفسی کجای آناتومی بدن انسان قرار دارد و با چه مکانیسمی کار می‌کند؟ هدف از این شناخت نزدیک شدن به علمی‌ترین و درست‌ترین تعریف از موقعیتِ ایده آل برای تنفس است تا بتوانیم در راستای ارتقای سطح نوازندگی از سیستم تنفسی بدن بیشترین کارایی را داشته باشیم. در این راستا از اهداف دقیق‌تر می‌توان به این موارد اشاره کرد: یادگیری تنفس دیافراگمی – استفاده از حداکثر ظرفیت ریه‌ها – بهره‌برداری کامل از توانایی‌های تنفس- تقویت عضلات حمایت‌کننده‌ی تنفس و در نهایت کنترل نفس.بخش‌های مهم و عمده‌ای که در فرایند تنفس دخیل هستند عبارتند از: دهان – بینی – نای – ریه – حنجره – قفسه سینه و پرده‌ی دیافراگم.
آشنایی با تنفس دیافراگمی یا شکمی و تمرین هایی برای شناخت و تقویت آن:
در نواختن سازهای بادی یا آواز خواندن و شاید در هر کاری که با تنفس سر و کار داشته باشد تنفس از طریق شکم یا در حقیقت پرده ی دیافراگم قدرت، استقامت و دامنه‌ی تنفس بیشتری به فرد می دهد. در ویدیوی زیر با این نوع تنفس و تمرین هایی برای شناخت آن آشنا می شویم:
تنفس شکمی حالت کاملا راحت و طبیعی تنفس است. این موضوع را می توان در تنفس نوزادان دید. آنها بدون یادگیری از طریق شکم تنفس می کنند:
تمرینات تنفس:
۱- تمرینات مرحله‌ی شناخت: تمرین درازکش روی زمین: دست روی سینه / دست روی شکم؛ مشاهده ی عبور هوا و درگیر شدن عضلات
۲- تمرینات افزایش حجم ریه: انجام ورزش‌های هوازی مانند شنا – کوه‌نوردی- دویدن- پیاده‌روی سریع و … ، پر کردن هوا تا آخرین حد امکان و توان و خالی کردن تدریجی و کند آن با شمارش
۳- تمرین‌های تقویت عضلات درگیر در تنفس: تمرین پیرامید (تنفس با مترونوم بر اساس الگوهای تقسیم نت) حرکت به سمت تقسیمات ریزتر و حرکت بالعکس، پر کردن هوا تا آخرین حد امکان و توان و خالی کردن تدریجی و کند آن با شمارش
۴- تمرینات کنترل نفس: تمرین سین و شین، تمرین Buzzing ثابت و یکنواخت، تمرین کیک تولد، تمرین دستمال کاغذی
نمونه هایی از تمرینات تنفسی
تمرین پیرامید:
تمرینِ سین و شین:
تمرینِ سین و شین، از تمرین‌های مفید در بحث نفس‌گیری است. این تمرین کاربردهای مختلفی می‌تواند داشته باشد. در این تمرین، هنگامِ دم، باید تا جایی‌که امکان دارد کیسه‌های هوایی را پر کنیم و در هنگام خالی کردن نیز تا جایی‌که امکان دارد هوا را تخلیه کنیم. از این نظر این تمرین می‌تواند تمرین خوبی برای افزایش حجم ریه و نیز کنترل نفس و مصرف بهینه‌ی هوا باشد.
هنگام بازدم ضمن اینکه حتماً باید در آرام‌ترین حالت ممکن صدا تولید کنیم (پیانو)، نیز باید با دقت و تمرکز به صدای سین یا شین گوش دهیم و سعی کنیم دینامیسم و شدت آن را کاملاً در کنترل داشته باشیم. از این حیث نیز این تمرین در ثابت نگه داشتن و تحت کنترل داشتن دینامیسم نوت‌ها (هنگام تمرین یا اجرا) مفید خواهد بود و به طریق اولی در صدای ساز نیز تأثیر مثبتی خواهد داشت. میزان فشار ثابت هوا در زیرایی (نواک) و ثبات کوک نیز اهمیت دارد. با این توضیحات همانگونه که پیشتر نیز گفته شد این تمرین چندجانبه است.
در مراحلِ بعد، هنرجو می‌تواند دینامیسم و شدت را بالاتر ببرد. در بلندمدت طول زمان بازدم شخص نیز افزایش می‌یابد.
– حتماً با شمارش (ترجیحاً با مترونوم) انجام شود؛ دم در یک شماره و بازدم در سه شماره.
- دم، کامل و قوی باشد.
– انقباضی در عضلاتِ گردن و شانه نباشد و بازدم با گلوی باز صورت گیرد و هوا کاملاً تخلیه شود.
– عبورِ جریانِ مداوم و ملایم هوا را باید از لای انگشتان حس کرد؛ به نحوی‌که جریانِ هوا، کم و زیاد نشود.
– دست، مقابلِ صورت و کاملاً باز باشد.
– صدای ساز و رنگ صوتی آن حجیم‌تر و فربه‌تر خواهد شد.
– ارتقای کیفیت کوک بودن نوت ها (ثابت نگه داشتن زیرایی)
– افزایش بازدهی تنفس و نوازندگیِ بیشتر با مقدار هوای مشخص
– افزایش و ارتقای مرز خستگی در تنفس و گسترش بازه دم و بازدم
– فشار کمتر به عضلات لب (فشار لازم را قدرت و حجم هوای بازدم جبران می‌کند)
– افزایش چشمگیر تمرکز و تسلط در نوازندگی